20. Permacultuur

bijgewerkt 12-2-2018

Permacultuur is ontstaan eind jaren zeventig is in de eerste plaats praktische en theoretische kennis om een productieve leefomgeving te ontwerpen waarbij voorzien wordt in producten voor de mens zoals voedsel, brandstof en bouwmaterialen zonder de belangen van de ecologie en biodiversiteit van die leefomgeving uit het oog te verliezen. Het belangrijkste uitgangspunt dat Bill Mollison en  David Holmgren hadden was om te ontwerpen met de natuur en een natuurlijk ecosysteem als voorbeeld te nemen.

Iedereen kan met permacultuur als ontwerptool aan de slag of het nu gaat om het inrichten van een kleine tuin op een balkon tot grootschalige projecten zoals het vergroenen van woestijnen.

Door zoveel mogelijk elementen in een ontwerp te plaatsen zodat ze met elkaar in verbinding komen ontstaat een duurzaam, veerkrachtig en productief systeem om voedsel te produceren. Een boeiend proces dat heerlijke producten oplevert.

De belangrijkste basis principes die bij het ontwerpen worden gevolgd.

Neem de tijd voor langdurige observaties en interactie met de natuur, vang energie op en probeer haar vast te houden (cyclisch), zorg voor opbrengst, pas zelfregulatie toe maar elimineer belemmerende factoren zodat systemen goed kunnen functioneren, gebruik duurzame hernieuwbare hulpbronnen, produceer geen afval, ontwerp eerst patronen later de details, integreer elementen en maak gebruik van de synergie, gebruik lokale bronnen en kleine en langzame oplossingen, gebruik en waardeer diversiteit, gebruik randen en overgangsgebieden, ga creatief en positief om met veranderingen.
  

Op grote schaal biedt Permacultuur ook een antwoord op de vraag hoe de transitie te maken naar een milieuvriendelijke economie naar duurzame systemen voor land- bos- en tuinbouw en een duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen.

Daarnaast is permacultuur ook een ethisch systeem.
Zorgdragen voor de aarde, de mensen en overvloed delen zijn drie ethische principes die aan de basis liggen van Permacultuur.

We zijn als mens onderdeel en geen meester van het natuurlijke systeem waarin we leven. Alles staat met elkaar in verbinding. Hoe we ons vervoeren, wat we eten, welke baan we nemen , bij welke bank we onze geldzaken regelen hebben uiteindelijk allemaal invloed op hoe de wereld er uit zal zien voor ons maar ook voor ons nageslacht. Dit besef legt de verantwoordelijkheid bij ons handelen als consument, we hebben een keuze en dat is prachtig.

Permacultuur stelt je in staat meteen zelf iets aan een aantal wereldproblemen te gaan doen.
Een hele lange reeks van eenvoudige maatregelen zijn er te nemen om beter met die leefomgeving om te gaan. Op het gebied van voedsel vervoer, wonen en werk zijn er tal van mogelijkheden om zelf in actie te komen. Wie een hele reeks van die kleine of grote maatregelen neemt binnen deze belangrijke sectoren in een mensenleven zal permacultuur niet enkel en alleen als ontwerptool zien maar een levensstijl en visie ontdekken die productief is en respectvol met de natuur en haar eco- en sociale systemen omgaat.

meer informatie ; (lijst wordt nog aangevuld )

BOEKEN
Permaculture, A Designers Manual. Bill Mollison. ISBN 0-908-228-01-5
The earth care manual. Patrick Whitefield ISBN 978 1 85623 021 6
Tuinen van overvloed. Fransje de Waard ISBN 978 90 6225 508 6
Sepp Holzer's Permaculture.Sepp Holzer ISBN978-1-60358-370-1
Herstellende Landbouw. Mark Sheppard ISBN 978-90-6224-533-8

FILMS/DOCS

VPRO Tegenlicht groene goud deel1 
VPRO Tegenlicht groene goud deel 2
3 TED talks over permacultuur                                                                                                     waarom we ons systeem moeten veranderen

LINK
Permacultuur Nederland http://www.permacultuurnederland.org/wp/
World wide permaculture Network http://permacultureglobal.com/
David Holmgren http://holmgren.com.au/

17. Bemesting en water- en bodembeheer

update 3-6-2021

In mijn tuin gebruik ik geen kunstmest of chemische of biologische bestrijdingsmiddelen, ze zijn niet nodig om toch een mooie oogst te kunnen binnenhalen. Grondsoort, vochtconditie, zuurgraad, voedselrijkdom en humusgehalte spelen een belangrijke rol. Goed water- en bodembeheer heeft hier invloed op. Wat doe ik wel om te zorgen dat het bodemleven floreert en de planten beschikken over voldoende vocht en alle voedingsstoffen die ze nodig hebben.

Meten is weten.
Bio indicatoren geven een grof beeld van de bodemkwaliteit. Zo vertellen bv brandnetel en vogelmuur in de tuin dat er voldoende stikstof in de bodem aanwezig is.
Ook mini setjes om zelf de bodem te testen geven een grove indicatie maar zijn niet altijd nauwkeurig en vaak onvolledig. 
Hoe belangrijk het is te weten in welke kwantiteit bepaalde voedingsstoffen in de bodem voorkomen en hoe de werking van alle voedingstoffen wordt beïnvloed door de kwantiteit van een enkele voedingsstof is hier mooi uitgelegd Minimumwet van Liebig
Heb je een grotere tuin en wil je een goede opbrengst en lukt dat niet goed laat dan een bodemanalyse uitvoeren door een goed laboratorium.
Zo krijg je inzicht en weet je precies wat je moet gaan doen. Het kost ongeveer 80 - 90 Euro en is vaak het geld meer dan waard. Zo toonde een bodemanalyse aan dat er in de bodem in mijn tuin een groot tekort aan zwavel is, een gebrek dat kennelijk niet vaak voorkomt.

1 Het gebruik van goede compost.

We hebben natuurlijk een composthoop waar het keukenafval, appelpulp na het sap persen en ander organisch materiaal wordt gecomposteerd, zoals blad en kippenmest.
Nou bijna al het keukenafval composteert daar. Terwijl veel bedrijven bezig zijn om zo verantwoord mogelijk te produceren vinden we nu theezakjes in onze compost die maar niet willen verteren. Thee kan zo’n prachtig product zijn gewoon los in een ei of in een papieren zakje. Hebben ze bij Lipton bedacht dat het beter in een plastic piramide verpakt kan worden, misschien komt het de smaak ten goede maar het materiaal verteerd niet of heel langzaam en smelt als het wordt verhit dat verzin je toch niet !!                                                                         
We gebruiken al jaren een composttoilet. Een simpel kistje met gat en toiletbril waaronder een emmer. Na een bezoek bedekt de gebruiker met een handje grof droog zaagsel de ontlasting. De zgn humanure krijgt 2 jaar de tijd om volledig te composteren en ik gebruik de compost voornamelijk om fruitbomen en bessenstruiken te bemesten. 
http://humanurehandbook.com/ 
http://humanurehandbook.com/downloads/Humanure_Manual_Dutch.pdf                                 

                       
2 Vermicompost, compostthee en het gebruik van Mycorrhizale schimmels.
Keukenafval gaat voor een deel in de wormenbak zie  wormenbak vermicompost                   De wormenmest of vermicompost is een edele compost waar ik zuinig mee omga, het wordt gebruikt in de kas en om potgrond te verrijken.
Verder maak ik ook compostthee van vermicompost zie het blog dat ik daar over schreef voor meer informatie. zelf compostthee maken

Hier  vind je het blog voor meer informatie hoe ik Mycorrhizale schimmels inzet in mijn tuin.

De interessante gratis online cursus humisme van Marc Siepman geeft heel veel nuttige informatie over bodembeheer https://humisme.nl/mycorrhizale-schimmels/

3 Lavameel
Het bevat maar liefst 60 verschillende mineralen, zie link voor een advies voor dosering en verdere informatie.
Er zijn grote prijsverschillen voor dit product, dit bedrijf in België hanteert een interessante prijsstelling en levert in Nederland en België.(Jan 2018)
http://biosolutions.bio/lavameel/

4 Stikstofbinders ofwel Leguminosae
Ik gebruik planten die stikstof uit de lucht fixeren in de bodem.
Er zijn twee bacteriefamilies die dit kunnen in samenwerking met bepaalde planten. Zo kunnen erwten bonen en klaver met de bacterie familie Rhizobia sp. stikstofbinden en olijfwilg, duindoorn en elzen kunnen dat in samenwerking met de bacteriefamilie Frankia sp. Wanneer je een van deze planten rooit zie je de kleine stikstofknolletjes aan de wortels zitten. Robinia en Lupine hebben ook een plaats in mijn tuin gekregen omdat ze stikstof fixeren en goede bijenplanten zijn.

5 Groenbemesters.

Ik gebruik witte klaver, boekweit en voornamelijk Phacelia tanacetifolia, vooral als we geoogst hebben in juli / augustus. Dit eenjarig snelgroeiend gewas dat zeer aantrekkelijk is voor bijen en hommels onderdrukt onkruid en levert organisch materiaal  -5 C vorst doodt de planten die dan de bodem bedekken. Symphytum officinale ofwel smeerwortel speelt ook een belangrijke rol in het bemestingsverhaal. Deze vaste planten groeien zo overdadig dat we ze regelmatig terugsnoeien en het snoeisel gebruiken als groene mulch in de tuin. Het blad bevat veel voedingsstoffen die diep in de bodem zijn opgenomen en nu door minder diep wortelende planten kunnen worden benut. Daarnaast is het ook voor bijen en hommels een heel aantrekkelijke plant. Verder laat ik stroken met veldsla en winterpostelein in het najaar de bodem bedekken en maai het in het in de lente af zodra de plantjes zaad hebben gevormd, dit zal in het  najaar weer gaan kiemen en zo de bodem weer bedekken.

                                           

6 Verteerde stalmest.
Stro met koeienmest van Charolais koeien is hier goed voorhanden. Als de mest goed verteerd is dan brengen we ongeveer een 0,7 m3 per are zo op het land, is de mest nog te vers dan zetten we een hoop op zodat de mest kan composteren. Het is de bedoeling om deze stalmest giften langzaam af te bouwen zodra de bodemvruchtbaarheid optimaal is. Ik gebruik geen verse stalmest omdat die te rijk is aan stikstof, de planten gaan hierdoor te hard groeien en worden daardoor kwetsbaar. Daarnaast heeft het een negatief effect op de belangrijke mychorrizae schimmels in de bodem.

7 Houtas. In de winter stoken we houtkachels in Denault om onze huizen te verwarmen, de houtas bevat kalium, calcium en magnesium. De rozen, bessenstruiken, fruitbomen en ook  ui, wortelen en aardappelen hebben graag jaarlijks een lichte dosering as.                                 
8 pH verbeteraars.
De pH van de bodem in mijn tuin was 4,4 en dat is veel te laag, om die geleidelijk neutraler te maken strooide ik de eerste jaren een kleine gift natuurlijke kalk (Jardidol  92% CaO en 1 % MgO) als bodemverbeteraar, deze kalk kan echter snel uitspoelen en wanneer niet heel zuinig gedoceerd een shock veroorzaken bij het bodemleven. Om de pH op een duurzamere manier te verbeteren heb ik 10 kg per are gebroken schelpen, schelpengrit gestrooid dat zou voor 3 jaar voldoende moeten zijn.

9 Mulchen, organisch materiaal aanbrengen.
We bedekken de bodem het hele jaar met organisch materiaal zoals biologisch stro, schapenwol, compost, karton, zaagsel, houtsnippers, gevallen blad, gemaaid gras en planten die als groene mulch de bodem hebben bedekt om de bodem te beschermen en het bodemleven te stimuleren.